Toelichting op de balans

De jaarrekening is opgesteld met inachtneming van de voorschriften zoals opgenomen in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de Financiële verordening gemeente Hilversum 2018, waarin door de gemeenteraad de uitgangspunten voor het financiële beleid, alsmede de regels voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie zijn vastgesteld.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening
Voor zover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarden. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen verder worden opgenomen een redelijk deel van de indirecte kosten. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, onverschillig of zij tot inkomsten of uitgaven in dat jaar hebben geleid. Alle bedragen in de jaarrekening staan weergegeven in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld.

Grondslagen voor resultaatbepaling
De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Onder baten worden verstaan de baten die rechtstreeks aan het jaar zijn toe te rekenen en die in het jaar als gerealiseerd kunnen worden beschouwd. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment van besluitvorming door de AvA (Algemene Vergadering van Aandeelhouders) van de betreffende deelneming. De lasten worden bepaald met inachtneming van de hierna vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn. Conform het BBV worden de mutaties in reserves, zowel bij de begroting als bij de rekening, separaat verantwoord. Zowel het totaal van saldo van baten en laten als het resultaat zijn hierdoor inzichtelijk.

Als gevolg van de invoering van het WMO abonnementstarief kan de gemeente op basis van een bestandsvergelijking berekenen wat de hoogte van het bedrag is dat het CAK aan eigen bijdrage WMO behoort te innen en af te dragen aan de gemeente. Immers, de inwoner betaalt een vaste (maximum) eigen bijdrage per maand. In 2019 gaat het om een bedrag van € 17,50 per 4 weken. In een aantal bij of krachtens wet bepaalde uitzonderingen wordt er geen eigen bijdrage opgelegd. Omdat de gemeente zelf de gegevens aanlevert bij het CAK, moeten de administraties van het CAK en de gemeente met elkaar corresponderen. Er dient echter een kanttekening te worden gemaakt bij de reikwijdte van het WMO abonnementstarief. Dit is namelijk alleen van toepassing op voorzieningen betreffende maatschappelijke ondersteuning. Voor de voorzieningen beschermd wonen en opvang geldt nog steeds een inkomensafhankelijke en persoonsgebonden eigen bijdrage. Deze wordt vastgesteld door het CAK respectievelijk de aangewezen instantie. De gemeente Hilversum kan hooguit toetsen of er een eigen bijdrage is betaald, maar niet of deze overeenkomstig de geldende wet en regelgeving is.

Vaste activa
De vaste activa op de balans zijn conform artikel 33 van het Besluit Begroting en Verantwoording (in het vervolg: BBV) onderverdeeld in:

• immateriële vaste activa;
• materiële vaste activa;
• financiële vaste activa.

In het algemeen geldt dat alleen kosten van de aanschaf of productie van een goed of verzameling identieke of met elkaar samenhangende goederen, met een gebruiksduur van 5 jaar of meer, en met een waarde van € 50.000 of meer worden geactiveerd. Personeels- en organisatiekosten en uitgaven die niet hebben geleid tot het realiseren van een activum of het openen van een grondexploitatie worden niet geactiveerd.

immateriële vaste activa:
Het BBV kent de volgende soorten immateriële vaste activa:

• De kosten die zijn verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio;
• De kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief;
• De bijdragen aan activa in eigendom van derden.

In de Financiële verordening gemeente Hilversum 2018 is opgenomen dat de kosten voor het afsluiten van geldleningen, saldi van agio en disagio en de bijdragen aan activa in eigendom van derden niet worden geactiveerd.

Op de tot en met 2017 geactiveerde bijdragen aan activa in eigendom van derden wordt afgeschreven, waarbij de afschrijvingsduur maximaal gelijk is aan de verwachte gebruiksduur van de activa (bij derden) waarvoor de bijdrage aan derden is verstrekt. Voor bijdragen aan activa die onder het monumentenbeleid vielen betreft dit 33 jaar en voor de bijdragen aan (niet eigen) kunstgrasvelden 10 jaar.

materiële vaste activa
De materiële vaste activa zijn fysiek aanwezige activa. Het BBV kent de volgende soorten materiële vaste activa:

• investeringen met een economisch nut;
• investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven;
• investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut.

De immateriële en materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de oorspronkelijke verkrijgingsprijs (de inkoopprijs en de bijkomende kosten) of vervaardigingsprijs (de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige directe kosten), verminderd met de ontvangen subsidies en bijdragen van derden, de jaarlijkse afschrijvingslasten en afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen. Duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen.

Bij het bepalen van de hoogte van de afschrijving is het volgende beleid van toepassing:

a. Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven.
b. Bij het bepalen van de hoogte van de afschrijving wordt voor gebouwen uitgegaan van een restwaarde van 15% van de verkrijgings-/vervaardigingsprijs. Uitzondering hierop zijn de parkeergarages, waarbij uitgegaan wordt van een restwaarde van 25%. Voor de overige activa wordt uitgegaan van een restwaarde van 0%.
c. Er wordt lineair afgeschreven.
d. Er wordt afgeschreven op basis van de verwachte gebruiksduur, conform de termijnen zoals vermeld in de ‘afschrijvingstabel’.
e. De componentenbenadering, bij gebouwen, wordt niet gehanteerd.
f. Er wordt gestart met afschrijving in het begrotingsjaar dat volgt op het moment van ingebruikname.

Op hoofdlijnen gelden de volgende afschrijvingstermijnen (in jaren):
Onderzoeks- en ontwikkelingskosten         maximaal   5
Gebouwen (aankoop en nieuwbouw)               40
Parkeergarages   (aankoop en nieuwbouw)            60
Gebouwen (tijdelijke nieuwbouw)               10
Wegen                           50
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken, waaronder:

−   riolering (aanleg, bouwkundig, elektromechanisch en gemalen)   75
−   sportvelden en buitensportaccommodaties            25
−   kunstgrasvelden, speelgelegenheden en groenvoorzieningen      10

Installaties                        5-10-15-20
bedrijfsmiddelen                     5-10

Activa worden afgeschreven volgens de afschrijvingstabel die gold in het jaar van investeren.

In erfpacht uitgegeven gronden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, waarbij de uitgifteprijs van eerste uitgifte geldt als verkrijgingsprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen registratiewaarde. Duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen.

financiële vaste activa:
Het BBV kent de volgende soorten financiële vaste activa:

• kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen;
• leningen aan openbare lichamen, woningbouwcorporaties, deelnemingen en overige verbonden partijen;
• overige langlopende leningen;
• uiteenzettingen in ‘s Rijks schatkist met rentetypische looptijd van één jaar of langer;
• uiteenzettingen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rentetypische looptijd van één jaar of langer;
• overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

Onder de financiële vaste activa zijn deelnemingen, langlopende geldleningen en langlopende uitzettingen opgenomen. De verstrekte langlopende geldleningen en -uitzettingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde verminderd met de ter zake ontvangen aflossingen en eventueel gevormde voorzieningen voor oninbaarheid. De deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de oorspronkelijke verkrijgingsprijs tenzij de marktwaarde duurzaam lager is.

Vlottende activa
De vlottende activa op de balans worden in overeenstemming met het BBV onderverdeeld in:

• voorraden;
• uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar;
• liquide middelen;
• overlopende activa.

Voorraden
Het BBV kent de volgende soorten voorraden:

• grond- en hulpstoffen;
• onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie;
• gereed product en handelsgoederen;
• vooruitbetalingen.

Het startpunt van een grondexploitatie is het raadsbesluit met de vaststelling van het complex, inclusief grondexploitatiebegroting. Vanaf dat moment wordt de grondexploitatie geopend en kunnen vervaardigingskosten worden geactiveerd.

De onderhanden werken grondexploitatie zijn opgenomen tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de opbrengst wegens verkopen. Indien de boekwaarde de marktwaarde van de grond overschrijdt, wordt een afwaardering naar de lagere marktwaarde verantwoord/wordt een voorziening voor het verwachte negatieve resultaat getroffen. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten (limitatief opgesomd in de kostensoortenlijst zoals opgenomen artikel 6.2.4 van het Besluit ruimtelijke ordening), welke rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs wordt daarnaast de werkelijk over vreemd vermogen betaalde rente over het boekjaar toegerekend. De rente is toegerekend over de boekwaarde van de grondexploitatie per 1 januari van het betreffende boekjaar.

Het BBV zegt dat het voorzichtigheidsbeginsel ertoe leidt dat realisatie van winst moet worden uitgesteld tot daarover voldoende zekerheid bestaat. Dit betekent echter niet dat pas winst moet worden genomen bij het afsluiten van het grondexploitatiecomplex. Voor winstneming geldt de percentage of completion methode: voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd kan tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen.

Hiervoor moet het resultaat op de grondexploitatie wel op betrouwbare wijze kunnen worden ingeschat. Dit is mogelijk wanneer het waarschijnlijk is dat de economische voordelen die aan het project zijn verbonden naar de gemeente zullen toevloeien. Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om winst te kunnen nemen:

• Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat; én
• De grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht; én
• De kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd).

Volgens het realisatiebeginsel dient in die gevallen de winst ook te worden genomen.

De voorraad gereed product is gewaardeerd tegen historische verkrijgingsprijs. Indien de marktwaarde lager is, dan wordt tegen marktwaarde gewaardeerd.

Kortlopende vorderingen, liquide middelen en overlopende activa
De uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar, liquide middelen en overlopende activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De gevormde voorzieningen voor oninbaarheid van debiteuren zijn op de nominale waarde van de debiteuren in mindering gebracht.

Passiva

Reserves en voorzieningen
Op de reserves en voorzieningen wordt geen rente bijgeschreven.

In het BBV worden reserves omschreven als vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken en die vanuit bedrijfseconomisch oogpunt vrij te besteden zijn. De vaststelling van de noodzakelijke omvang van reserves is een zaak van de gemeenteraad. Daarom worden reserves ook wel onderverdeeld in algemene en bestemmingsreserves. Zodra de raad aan een reserve een bepaalde bestemming heeft gegeven, is er sprake van een bestemmingsreserve. Om die reden kunnen bestemmingsreserves naar de situatie per ultimo verslagjaar geen negatieve stand kennen. Heeft een reserve geen bestemming dan wordt het een algemene reserve genoemd.

Voorzieningen en de lang- en kortlopende schulden en overlopende passiva
Voorzieningen en de lang- en kortlopende schulden en overlopende passiva zijn opgenomen tegen de nominale waarde.

Uitgangspunten bij bepaling van de verplichtingen/contractwaarden:

1) De contractwaarden zijn opgenomen t/m einde looptijd (exclusief de mogelijke stilzwijgende verlengingen) vanaf € 100.000 per jaar.

2) Als het contract in periode van stilzwijgende verlengingen zit, dan zijn deze wel t/m einde van deze looptijd opgenomen.

3) Er is een aantal contracten opgenomen met een looptijd t/m maximaal31-12-2020. In de loop van 2020 worden nieuwe aanbestedingen voorbereid. Gezien de aard van de verplichting zijn zijn deze verplichtingen vooralsnog opgenomen t/m einde van de aangegeven looptijd.

4) Als de contractwaarde expliciet in contracten is opgenomen dan wordt deze waarde gehanteerd;
Het komt voor dat er binnen één crediteur verschillende contracten zijn afgesloten binnen (min of meer) dezelfde dienstverlening.  Zowel de omvang als de looptijd van deze op zich staande afzonderlijk losse contracten variëren. Keuze is om enkel de losse contracten boven de € 100.000 op te nemen, of alle waarden per crediteur als één contractwaarde op te nemen. Wij hebben voor deze laatste optie gekozen (zie bijv. de onder 9 Licenties  en 15 Applicaties opgenomen contracten).

5) Als er in de contracten geen expliciet contractbedrag is opgenomen (wat vaak het geval is) dan is de contractwaarde gebaseerd op (een combinatie van) historische gegevens/inschattingen en eventueel de aangegane verplichtingen 2020 per omvangrijke crediteur. Het gaat hierbij dan om zowel de vaste- als de variabele componenten die onderdeel uitmaken binnen diverse contracten.

6) Het contract voor de parkeerservice (10) kent helemaal geen einddatum. We zijn voor onbepaalde tijd lid met een opzegtermijn van een jaar, daarom is de waarde voor twee jaar meegenomen.

Er zijn geen rechten die niet op de balans zijn verantwoord.

1. Uitbraak Coronavirus
De gevolgen van de coronacrisis zijn ook in de gemeente Hilversum buitengewoon ingrijpend. De maatschappelijke impact is zeer groot.

Binnen de gemeente Hilversum wordt tijdens deze crisis langs een aantal lijnen gewerkt. Van belang daarbij zijn:

1. De sturing op de risico's en vitale activiteiten/kritische processen vindt plaats door het Corona kernteam, alsmede de directie en het verantwoordelijk management. Ook hier sluiten we voor wat betreft het risicomanagement zoveel als mogelijk aan bij de bestaande organisatie en taken, rollen en bevoegdheden.
2. Kritische processen zijn daarbij o.a. de gevolgen voor de gemeentelijke organisatie zelf bij uitval van personeel, rampen- en incidentenbestrijding, verstrekken van basis inkomensvoorzieningen, verstrekken van informatie aan burgers, ICT en openbare ruimte (gemalen, riolering, afval). Deze kerngroep monitort dagelijks de stand van zaken en neemt zo nodig aanvullende maatregelen;
3. De gemeente Hilversum maakt onderdeel uit van de Veiligheids- en Gezondheidsregio G&V. De veiligheidsorganisatie, waarvan de burgemeester van Hilversum voorzitter van het bestuur is, heeft een belangrijke rol bij de sturing van maatregelen op het gebied van volksgezondheid;
4. Het actieteam Concern Crisis Control Team (3CT), zoals ingesteld op initiatief van de concerncontroller. Dit team heeft een tweeledig doel:

• Het is de centrale plek voor alle Corona zaken die directe of indirecte link met- of impact op - de financiën van de gemeente Hilversum hebben;
• Anticiperen op ontwikkelingen en daarbij in gang zetten van acties om hierop in te spelen
• Toezicht op en beoordelen van het corona-gerelateerde risico-management (analyse en beheersmaatregelen)

5. Het actieteam overlegt dagelijks, inventariseert onderwerpen, treft maatregelen en stemt dit af met het Corona Kernteam en/of de directie. Via het college van B&W zal, waar nodig, ook de gemeenteraad over de stand van zaken worden geïnformeerd. Onderstaand wordt hier nader op ingegaan.

Gevolgen Coronacrisis voor Hilversum
Op het moment van schrijven, zijn door het actieteam 3CT de volgende onderwerpen aangepakt:

• Als uitvloeisel van het pakket tijdelijke maatregelen van het Rijk, zoals opgenomen in de brief van het Kabinet van 17 maart 2020, verstrekken gemeenten uitkeringen aan ondernemers/zzp ‘ers die hun omzet (grotendeels) hebben zien wegvallen, tot het sociaal bestaansminimum dan wel verstrekken eenmalige uitkeringen. Zeker gesteld is dat de gemeente Hilversum over voldoende liquide middelen beschikt om deze uitkeringen op korte termijn te kunnen verstrekken;
• Door deze crisis ontstaan tijdelijke uitgaven - en op een later moment inkomensstromen. De gemeente Hilversum heeft hiervoor een apart onderdeel van de administratie ingericht om deze te boeken, monitoren en aansluitend te kunnen verantwoorden. Daarbij is nu al oog voor een rechtmatige besteding van deze middelen;
• De reguliere planning- en controlprocessen worden niet stilgelegd. Er wordt verder gewerkt aan de Kadernota 2020 die al goeddeels voor de crisis was voorbereid. Door het proces hiervoor niet stil te leggen kan vanuit overzicht en inzicht worden verder gewerkt;
• De impact op het financieel beeld van de coronacrisis wordt verder in kaart gebracht. Een eerste beeld daarvan voor 2020 is naar verwachting medio april beschikbaar. Ook al spreekt het voor zich dat hierbij sprake is van buitengewoon grote onzekerheden over de verdere impact en duur van deze crisis. Door op hoofdlijnen de begroting van de gemeente door te lichten kan wel een eerste beeld ontstaan waar het om gaat. Naar verwachting zullen zich de volgende effecten voordoen:
  • Toegenomen uitgaven voor inkomensondersteuning en volksgezondheid (zie hierboven);
  • Onzekerheden op het gebied van uitgaven voor onderwijs;
  • Wegvallende inkomsten (bijv. parkeergelden, havengelden);
  • Onderuitputting op investeringen;
  • Voorgenomen maatregelen voor nieuw beleid en bezuinigingen worden vertraagd.
• In het beeld dat medio april beschikbaar zal zijn, zal een naar verwachting 'completer beeld op hoofdlijnen' beschikbaar zijn;
• Gekoppeld aan het financiële beeld wordt nagegaan welke specifieke nieuwe risico's zich door de coronacrisis voordoen;
• Deze crisis kan ook gevolgen hebben voor contractpartijen in de zorg, verbonden partijen en organisatie die de gemeente van subsidie voorziet. Bij deze externe partijen kan sprake zijn van liquiditeitsproblemen en ook dit gevolgen hebben voor de waardering van vorderingen en deelnames van de gemeente. Deze gevolgen zullen in beeld gebracht worden.
• Maar de komende maanden moet naast de maatschappelijke onzekerheden rekening gehouden worden met andere onzekerheden in relatie tot de financiën en het financieel beheer van gemeenten:
  • Over de afspraken en contracten over zorg geeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in haar ledenbrief van 18 maart 2020 aan dat er zowel bij aanbieders als bij gemeenten enige onduidelijkheid is ontstaan. Hierin roept de VNG haar leden op om aanbieders met wie ze een contract hebben, te blijven betalen: ook als er een andere of beperkte prestatie kan worden geleverd. Op die manier zorgen we ervoor dat het zorglandschap intact blijft.' Deze gedragslijn zal in 2020 tot een rechtmatigheidsprobleem kunnen leiden;
  • Daarnaast heeft het ook het Rijk een uitgebreid pakket van maatregelen getroffen die gemeenten deels uitvoeren. De VNG overlegt namens de gemeenten met het Rijk over de vergoeding van door gemeenten te maken kosten.

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van Gemeente Hilversum bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken.

De gemeente Hilversum beschikt wel over enige buffers om de negatieve effecten van deze crisis op te kunnen vangen:

• Het weerstandsvermogen voor de gemeentebrede risico's, met als voeding met name de beschikbare Algemene Reserve (€ 81 miljoen);
• Bestemmingsreserve (€ 5 miljoen) die na besluitvorming door de raad niet voor het oorspronkelijke doel worden ingezet, maar aanvullend worden ingezet om incidentele middelen te vinden om negatieve financiële gevolgen van de crisis op te vangen.

Financiële consequenties voor Hilversum op dit moment niet goed in te schatten
Samenvattend betekent dit dat de financiële consequenties voor de gemeente Hilversum niet goed zijn in te schatten. Processen en sturing worden zo goed mogelijk ingericht om met alle onzekerheden om te gaan, waar mogelijk duidelijkheid te krijgen over de impact op de financiële situatie en een deugdelijke administratie te blijven voeren waardoor de rechtmatigheid van uitgaven- en inkomsten mogelijk blijft.

2. Overige gebeurtenissen na balansdatum
Er hebben zich na balansdatum geen andere substantiële ontwikkelingen voorgedaan die betrekking hebben op de jaarstukken.

Immateriële vaste activa

Conform de aanpassing in de BBV worden met ingang van 2016 de 'bijdragen aan activa in eigendom van derden' verantwoord onder de Immateriële vast activa.

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

De boekwaarde 1-1-2019 Bijdragen activa in eigendom van derden is aangepast voor sportvelden Berestein (€ 144.000). Deze stonden onder de Overige materiële vaste activa verantwoord in 2018.

Onderzoek en ontwikkeling bepaald actief

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Bijdragen aan acitva in eigendom van derden

Conform het financiële beleid worden met ingang van 2018 de bijdragen aan activa van derden niet meer geactiveerd.

Materiële vaste activa

De onder activa verantwoorde materiële vaste activa met economisch nut hebben betrekking op:

• Gronden en terreinen
• Woonruimten
• Bedrijfsgebouwen
• Grond- weg- en waterbouwkundige werken
• Vervoermiddelen
• Machines, apparaten en installaties
• Overige materiële vaste activa

Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen activa waarvoor ter bestrijding  van de kosten een heffing kan worden geheven.

De onderstaande toelichtingen op de diverse activaposten richten zich voornamelijk op de vermeerderingen en verminderingen. Daarnaast worden ook de afwaarderingen van een korte toelichting voorzien. De (reguliere) afschrijvingen worden niet nader toegelicht, dit betreft de reguliere, jaarlijks terugkerende lasten.

Economisch nut

De BBV schrijft voor onderscheid te maken tussen investeringen met een economisch nut en met een maatschappelijk nut. Investeringen hebben een economisch nut indien zij verhandelbaar zijn en / of indien ze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. Voorbeelden hiervan zijn een zwembad, riolering, tolweg, vuilnisauto’s, computers, stadhuis en schoolgebouwen.

Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding  van de kosten een heffing kan worden geheven en investeringen waarbij dat niet het geval is.

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

De boekwaarde 1-1-2019 Overige materiële vaste activa is aangepast voor sportvelden Berestein (€ 144.000). Deze worden met ingang van 2019 verantwoord onder de bijdragen activa in eigendom van derden.

Van de gronden en terreinen is € 4.316.000 in erfpacht uitgegeven.

Gronden en terreinen (economisch nut)

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Uitgeefbare en op korte termijn door te leveren c.q. te verkopen gronden kwalificeren conform het BBV als “voorraad handelsgoederen”. Op grond van dit inzicht zijn door de gemeente Hilversum de van de provincie aangekochte kadastrale percelen binnen het planontwikkelingsgebied Crailo in de
gemeentelijke jaarrekening 2017 ook zodanig gerubriceerd. Omdat het traject tot het op-& vaststellen van het bestemmingsplan Crailo nog onderweg is, moeten de gronden BBV-technisch omdat ze niet kwalificeren als voorraad handelsgoederen juist als MVA op de balans opgenomen worden. Het niet kwalificeren komt voort uit het feit dat er onduidelijkheid bestaat welke kadastrale percelen uitgeefbaar zullen zijn (de rode gronden) en welke niet (grijs voor wegen en pleinen en blauw/groen voor plantsoenen en waterpartijen).

Daarmee is ook nog niet vast te stellen welke gronden wel en welke niet aan GEM Crailo BV geleverd zullen worden en op welke termijn. Op grond van dit inzicht kwalificeren de gronden in het kader van de gemeentelijke jaarrekening 2019 (net als in 2018) niet als “voorraad handelsgoederen”, maar als “materiële vaste activa” en zijn ze ook zodanig gerubriceerd.

De waarde van de Hilversumse kadastrale percelen vloeit voort uit de intergemeentelijk grondexploitatie Crailo, zoals deze door de raden van de gemeenten Hilversum, Gooise Meren en Laren in 2017 is vastgesteld en nadien geactualiseerd of herzien zal worden vastgesteld door de Algemene Vergadering (van aandeelhouders) van GEM Crailo BV.

Woonruimten (economisch nut)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Bedrijfsgebouwen (economisch nut)

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Over 2019 is er voor € 28.000 afgewaardeerd. Dit betreft de boekwaarde van de afgebrande gymzaal van de Da Costaschool.

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken (economisch nut)

Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en bijdragen derden plaats gevonden.

Vervoermiddelen (economisch nut)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Machines, apparaten en installaties (economisch nut)

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Overige materiële vaste activa (economisch nut)

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven:

De BBV schrijft voor onderscheid te maken tussen investeringen met een economisch nut en met een maatschappelijk nut. Investeringen hebben een economisch nut indien zij verhandelbaar zijn en / of indien ze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. Voorbeelden hiervan zijn een zwembad, riolering, tolweg, vuilnisauto’s, computers, stadhuis en schoolgebouwen.

Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding  van de kosten een heffing kan worden geheven en investeringen waarbij dat niet het geval is.

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

De toelichting op de spaarvoorziening rioleringen is te vinden bijlage 5.5 Voorzieningen.

In het kader van de Wet Markt en Overheid zijn overheden verplicht om bestaande economische activiteiten in overeenstemming te brengen met de wet. Voor de parkeergarages betekent dit, dat wij de integrale kostprijs doorberekenen aan de gebruikers. Een onafhankelijk adviesbureau
heeft de integrale kostprijs onderzocht, wat heeft geleid tot een herziening van de levensduur (naar 60 jaar) en restwaarde (naar 25% van de aanschafwaarde) van onze parkeergarages. De gemeenteraad heeft dit advies overgenomen. Het effect van deze schattingswijziging op het resultaat bedraagt voor 2019 € 297.000 (lagere kapitaallasten).

Bedrijfsgebouwen (economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven)

De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken (economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Vervoersmiddelen (economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Machines, apparaten en installaties (economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Overige materiële vaste activa (economisch nut, waarvan ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven)
Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en bijdragen derden plaats gevonden.

Maatschappelijk nut

De BBV schrijft voor onderscheid te maken tussen investeringen met een economisch nut en met een maatschappelijk nut. Investeringen met een maatschappelijk nut zijn activa die geen economisch, maar een maatschappelijk nut hebben. Het gaat hierbij uitsluitend om investeringen in de openbare ruimte: (water)wegen, straten, pleinen, viaducten, geluidswallen, parken, openbare verlichting. Deze investeringen dienen duidelijk een maatschappelijk nut, maar ze genereren geen middelen (er is geen markt voor).

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

De boekwaarde per 31-12-2019 bestaat voor € 75.523.000 uit investeringen van vóór 31-12-2016. Over deze investeringen mag (eventueel) versneld worden afgeschreven.

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken (maatschappelijk nut)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Machines, apparaten en installaties (maatschappelijk nut)
De vermeerderingen en bijdragen derden over 2019 betroffen:

Overige materiële vaste activa (maatschappelijk nut)
Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en bijdragen derden plaats gevonden.

Financiële vaste activa

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

Kapitaalverstrekkingen

Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en verminderingen plaats gevonden.

Overige langlopende leningen
De vermeerderingen en verminderingen over 2019 betroffen:

De verstrekte overig langlopende leningen bestaan met name uit leningen aan het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten in het kader van het project Particuliere woningbouwverbetering, startersleningen, het restauratiefonds en een lening aan Pinetum Blijdenstein.
De eindstand per 31 december 2019 van de revolverende fondsen kan als volgt gespecificeerd worden:

Uitzettingen Nederlands schuldpapier langer dan één jaar
Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en verminderingen plaats gevonden.

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraden

Het verloop van de boekwaarde is als volgt:

Onderhanden werk: bouwgronden in exploitatie
De vermeerderingen en verminderingen over 2019 betroffen:

Voorraad gereed product

Er hebben over 2019 geen vermeerderingen en verminderingen plaats gevonden.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan een jaar

Deze uitzettingen ad € 24.630.000 bestaan uit:

• vorderingen op openbare lichamen (€ 14.854.000);
• overige vorderingen (€ 9.775.000)

Schatkistbankieren wordt toegelicht in de paragraaf Financiering in paragraaf 3.4.7.

De vorderingen op openbare lichamen bestaan voornamelijk uit:

De overige vorderingen bestaan uit:

Per vorderingsoort zijn de volgende voorzieningsbedragen in mindering gebracht: Debiteuren algemeen € 136.000, Belastingdebiteuren € 1.137.000 en Debiteuren sociale zaken € 2.873.000.
Een wijziging in de BBZ-regeling vanaf 1 januari 2020 zorgt voor een positieve herwaardering van de vorderingen van de BBZ leningen levensonderhoud van voor 2020 van € 60.000. Deze herwaardering zal in 2020 worden verwerkt. Ook zullen de BBZ vorderingen vanaf 2020 bruto worden verantwoord met een (doorbetalings)verplichting aan het Rijk van 75% van deze vorderingen. Volgens de geldende regelgeving zijn deze vorderingen nu alleen voor het deel wat aan de gemeente ten goede komt opgenomen, namelijk 25%.

Liquide middelen

De kredietlimiet bij de BNG Bank is € 20 miljoen. Bij overschrijding van de limiet tot een bedrag van € 5 miljoen wordt een excedentrente berekend van 2% over de overschrijding. Bij overschrijding van de limiet tot een bedrag boven de € 5 miljoen wordt een excedentrente berekend van 5% over de overschrijding boven de € 5 miljoen.

Het rentetarief onder de € 20 miljoen bedraagt het 1 maands Euribor tarief (in 2019 gemiddeld -/- 0,403%) plus een opslag van 0,15 procentpunt (15 basispunten). Dit komt neer op een rentetarief van ongeveer -/- 0,253%.

Overlopende activa
De overlopende activa bestaan uit:

De overlopende activa met een specifiek bestedingsdoel van het Rijk worden toegelicht in bijlage 5.6.

VASTE PASSIVA

Eigen vermogen
Het eigen vermogen van de gemeente bestaat ingevolge artikel 42 van het  BBV uit de reserves en het resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening. Dit bestaat uit de volgende componenten:

Algemene reserve
De algemene reserve is in de loop der jaren gevormd met voordelige resultaten uit het verleden (o.a. verkopen van aandelen in het toenmalige gemeentelijke energiebedrijf en de toenmalige gemeentelijke centrale antenne inrichting en de aandelen in de NV Bouwfonds). Het verloop van deze algemene reserve ziet er als volgt uit:

Overige bestemmingsreserves
Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan door de raad een bepaalde bestemming is gegeven. Het verloop van deze reserves ziet er als volgt uit:

De belangrijkste toevoegingen en onttrekkingen zijn:

Bijlage 5.4 geeft een overzicht van alle reserves van de gemeente en de mutaties die hierin in het verslagjaar plaats hebben gevonden. In deze bijlage is een toelichting opgenomen over onder meer het doel van elke reserve en het verloop van de reserve in het verslagjaar.

Voorzieningen
Voorzieningen kunnen worden gevormd voor:

1. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang en risico's op de balansdatum onzeker zijn, doch redelijkerwijs zijn in te schatten;
2. op balansdatum bestaande risico´s terzake van tot bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;
3. kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten mede zijn oorsprong vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand jaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren;
4. de bijdrage aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven;
5. Middelen verkregen van derden, die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen verkregen van Europese en Nederlandse overheidslichamen met een specifiek bestedingsdoel, die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren.

De belangrijkste toevoegingen en onttrekkingen zijn:

De spaarvoorziening rioleringen werd in mindering gebracht op de relevante activa. Deze voorziening is daarom ook niet in deze tabel opgenomen. Voor de voorziening planexploitatie geldt dat deze in mindering is gebracht op de activa. In 2018 was dit deels het geval, aangezien de voorziening toen hoger was dan de boekwaarde van de verlieslatende exploitatie.

Bijlage 5.5 geeft een overzicht van alle voorzieningen van de gemeente. In deze bijlage is een toelichting opgenomen over het doel van elke voorziening en het verloop van de voorziening in het verslagjaar.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer
De langlopende schulden zijn onder te verdelen in geldleningen en waarborgsommen conform onderstaand overzicht:

Het verloop van de boekwaarde van de onderhandse leningen is als volgt:

In paragraaf 3.4 (Financiering) is ingegaan op de financiering van de gemeente en de bovengenoemde mutaties in de vaste schuld. Tevens wordt verwezen naar bijlage 5.7 “Langlopende schulden” van de balans. In overeenstemming met artikel 56 van het BBV wordt hierbij vermeld dat de rentelasten van de bovengenoemde onderhandse leningen € 4.158.000 bedragen.

Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd van korter dan een jaar
Deze zijn als volgt:

De banksaldi hebben betrekking op de saldi van de rekeningen die worden aangehouden bij de Bank Nederlandse Gemeenten.

De specificatie van de overige schulden is als volgt:

Overlopende passiva
De overlopende passiva bestaan uit:

De overlopende passiva met een specifiek bestedingsdoel (middelen van mede-overheden) worden toegelicht in bijlage 5.6.